Pensioen zorgt ervoor dat de hersenfunctie achteruit gaat. Daarvoor waarschuwen Britse wetenschappers in een recent gepubliceerd onderzoek. Voordat u twijfelt of het wel gezond is om nog verder te lezen, het gaat meer specifiek om het met pensioen gaan. In dit geval het volledig stoppen met werken, of activiteiten die daarmee verband houden. Concreet is daarbij een versnelde achteruitgang van het verbale geheugen – het kortetermijngeheugen - aangetoond. Hoe zit dat?
Volgens de zogenoemde 'use it or lose it'-hypothese kan een gebrek aan mentaal uitdagende activiteiten het verlies van de cognitieve functie verergeren. De suggestie dat pensionering de cognitieve achteruitgang versnelde bestond al langer, maar bewijsmateriaal ontbrak. Tot de resultaten van dit Britse onderzoek onlangs gepubliceerd werden in European Journal of Epidemiology: Effect of retirement on cognitive function: the Whitehall II cohort study.
In de studie zijn 3433 ambtenaren over een langere periode onderzocht op hun cognitief functioneren, namelijk tot 14 jaar vóór en 14 jaar na pensionering. Daarbij werd onder andere gekeken naar het verbale geheugen en abstract redeneren en kon men de situatie voor en na pensionering vergelijken. Wat blijkt: de achteruitgang van het verbale geheugen gaat na pensionering 38 procent sneller. Daarbij is rekening gehouden met een natuurlijke achteruitgang door het ouder worden.
Het goede nieuws: de onderzoekers vonden geen significant effect van pensionering op andere cognitieve domeinen. De Britse studie wijst op de voordelen van cognitief stimulerende activiteiten die verband houden met werk en die het geheugen van ouderen ten goede kunnen komen. MAX geheugentrainer is er niets bij.
Ons brein wil dus eigenlijk niet met pensioen, zou je kunnen zeggen. Hersenonderzoekers als Victor Lamme legden deze link al als het gaat over het nadenken over pensioensparen. De associatie van het woord pensioen met negatieve zaken als dood, ziekte en armoede is dan behoorlijk funest. Wie wil er nu nadenken over dat soort narigheid?
Nu blijkt ons brein ook tegen te stribbelen als het zover is. Als we met pensioen gaan, krijgt een deel van ons werkgeheugen kapsones. Een beperktere woordenschat en grotere moeite om woorden te vinden, zijn het gevolg. Bij ambtenaren in het Verenigd Koninkrijk wel te verstaan. En dat hoeft niet representatief voor de hele bevolking te zijn, melden de onderzoekers met meer woordgevoel en nuance dan ik hier. Rust roest. Toch iets om verder over na te denken.
Of veel met pensioen bezig zijn in je werkende leven ook effect heeft op de hersenfunctie is mij uit onderzoek niet bekend, maar misschien ben ik het al wel vergeten. Voorlopig blijf ik maar gewoon doen wat ik leuk vind en werken aan pensioen. Net als veel andere liefhebbers.
Michael Visser
Pensioen GeMi
Dit blog verscheen eerder in Pensioen & Praktijk 1 van 2018.